Mikołaj Wulzak - Historia Wysoczyzny Elbląskiej

Przejdź do treści

Mikołaj Wulzak, także Wulsak, Wulsach, Wulsag, Melsag (*ok. 1356-1360, †15.09.1429).

Duchowny elbląski, mecenas sztuki i fundator biblioteki parafialnej. Z pochodzenia był gdańszczaninem, wiele źródeł wymienia go jako Mikołaja z Gdańska. Prawdopodobnie pochodził z rodziny mieszczańskiej. W 1380 był studentem uniwersytetu w Pradze, gdzie na wydziale sztuk wyzwolonych uzyskał (4 kwietnia 1381) pierwszy stopień akademicki: bakałarza (bakalaureat). W 1385 r. na tymże wydziale zdobył  magisterium ze sztuk wyzwolonych, a następnie w tym samym roku był już studentem wydziału prawnego uzyskując tytuł bakałarza nauk prawnych. W okresie studiów należał do nacji polskiej (studenci podzieleni byli na 4 nacje: polską, czeską, saksońską i bawarską). Po uzyskaniu tytułów naukowych wykładał na uczelni praskiej. Źródła uniwersyteckie wzmiankują go w 1393 r. jako duchownego pełniącego funkcję rektora ołtarza Św. Krzyża w kościele Św. Mikołaja (przy Kurzym Targu) w Pradze, tradycyjnie związanym z uniwersytecką bursą pod wezwaniem Wszystkich Świętych, założoną przez Karola IV Luksemburskiego. W 1395 r., wspólnie z innymi duchownymi pruskiego pochodzenia, wystąpił do papieża z memoriałem w sprawie kanonizacji Doroty z Mątowów.

U schyłku XIV wieku powrócił na ziemie rodzinne, z zamiarem podjęcia wykładów na planowanym uniwersytecie w Chełmnie nad Wisłą. Inicjatywa ta jednak nie doszła do skutku. Wulzak osiadł wówczas w Elblągu, w 1400 obejmując znaczące probostwo Św. Mikołaja; okazało się one szczytem jego kariery duchownej. Zaangażowany w sprawy parafialne — przeprowadził m.in. rozbudowę zakrystii i pokrycie dachem prezbiterium — udzielał się również naukowo i artystycznie. O pierwszych świadczą dobitnie jego książki i notatki naukowe - z dziedziny prawa, geografii i teologii. W 1403 ufundował bibliotekę parafialną, stanowiącą najstarszy znany księgozbiór parafialny na Pomorzu; był inicjatorem budowy pomieszczenia dla biblioteki, które wyposażył w sprzęty (15 pulpitów) oraz ufundował malowidła, które malował Jan Wilde. Całość nakładów na bibliotekę wynosiła 179 grzywien. Półtora stulecia po śmierci założyciela zbiory biblioteki liczyły 255 tomów, z czego część była przechowywana w zakrystii. Z fundacji Wulzaka pochodziły ponadto rzeźby drewniane dla kościoła Św. Mikołaja — krucyfiks z figurami Najświętszej Maryi Panny i św. Jana, figury św. Mikołaja, Chrystusa oraz apostołów zdobiące trzony filarów nawy środkowej. Proboszcz był fundatorem ornatów i srebrnego krucyfiksu, przekazał też dla kościoła 45 grzywien, z których roczne procenty przeznaczone być miały na utrzymanie wiecznej lampki oraz uświetnianie nabożeństw wielkanocnych przez uczniów miejscowej szkoły.

Nie jest wykluczone, że Wulzak był fundatorem także dla innych kościołów; znalazł się na listach dobrodziejów kolegiaty w Dobrym Mieście, klasztoru w Pelplinie, klasztoru w Darłowie. O dalszych losach jego życia nic już nie wiadomo, poza tym, że  zmarł 15 września 1429 w wieku około 70 lat.

Niewątpliwie Mikołaj Wulzak był jednym z ważniejszych i ciekawszych przedstawicieli elity umysłowej Prus Krzyżackich z przełomu XIV i XV w., a zarazem jako jeden z niewielu znanych nieco bliżej fundatorów dzieł sztuki. Jego powrót do Prus, po blisko dwudziestoletnim pobycie w Pradze, przyczynił się z całą pewnością do pobudzenia tutejszego, zwłaszcza elbląskiego, życia umysłowego i kulturalnego.


Źródło:
M. Arszyński, Mikołaj Wulzak (około 1360-1429) duchowny elbląski i mecenas sztuki, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne pod redakcją Mariana Biskupa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1987, s.8-11.
pl.wikipedia.org [dostęp:10.01.2014]

Wróć do spisu treści