Piotr Turnow - Historia Wysoczyzny Elbląskiej

Przejdź do treści

Piotr Turnow / Peter Turnau (Turno) (*ok. 1390 r. w Tolkmicku, †11.06. 1425 r. w Spirze / Speyer).

Jedynym źródłem informacji o życiu Piotra Turnowa są protokoły z jego przesłuchań przed trybunałem inkwizycyjnym. Nic nie wiadomo o jego życiu w Tolkmicku, pochodzeniu społecznym i rodzinie, która mogła przybyć tu ze Śląska lub z Czech (Turnow, Turnowo). Zapewne pochodził z dość bogatej rodziny skoro było go stać na studia (m.in. w Pradze i Bolonii) oraz dalekie podróże.
      
W 1411 wyruszył z rodzinnego Tolkmicka do Zittau (w południowo-wschodniej części Saksonii), gdzie  studiował logikę pod okiem mistrza Alberta, tam też poznał swoją "śmiertelną znajomość", pochodzącego z Miśni Jana Drändorfa (właśc. Johann von Schlieben - niemiecki duchowny spalony na stosie za herezje 17 lutego 1425 r. w Heidelbergu). Na początku 1412 roku, razem z Drändorfem przybyli do Pragi, by dalej studiować logikę na Uniwersytecie Karola, ale uczęszczał też [Turnow] na wykłady z innych wydziałów. Po roku studiów, na krótko powrócił do Tolkmicka- zapewne odwiedził rodzinę.
      
W Pradze studiował jeszcze przez dwa lata. Uczęszczał na wykłady o interpretacji Biblii, prowadzone przez oponenta Jana Husa,  Jana Hildesheima (Hildessen),  oraz Tomasza ze Śląska. Piotr Turnow - jak sam twierdził - nigdy nie uczestniczył w wykładach Piotra z Drezna - chociaż  słyszał, że ów był pokornym, pobożnym i dobrym człowiekiem, i nigdy nie akceptował doktryn, do których przekonywał Piotr z Drezna.
      
Na procesie inkwizycyjnym Turnow wyznał, że  przez bardzo krótki okres był symboliczny związek między jego poglądami a Drändorfa, i że nie utrzymywał kontaktów z innymi mieszkańcami praskiego domu "Czarnej Róży" (tzw. drezdeńskiej szkoły w Pradze - zaprzeczył kontaktów z drezdeńczykami Piotrem i Mikołajem). Związek Piotra Turnowa - jak twierdził - z "Drezdeńską Szkołą" był oparty wyłącznie na jego znajomości z Janem Drändorfem, którego poznał w Zittau.
      
W końcu 1414 roku Turnow wyjechał do Bolonii aby studiować tam prawo (uniwersytet założony w 1088r.) u Ludovicusa de Garsiis (nauczał w latach 1419 - 1445). Studia w Bolonii skończył w 1421 roku.
      
Z początkiem 1422 roku wyruszył w podróż na Wschód, by zobaczyć – jak sam powiedział – cuda świata. W kwietniu - podróżując przez Grecję - dotarł na Kretę, gdzie przebywał przez cztery miesiące. Porzucił jednak plany dalszej podróży do Jerozolimy i wrócił  przez Wenecję do Pragi, gdzie spędził kilka tygodni. Owocem podróży Turnowa był krótki opis obrzędów liturgii Kościoła wschodniego i porównanie najciekawszych z tradycjami łacińskimi.

W październiku 1422 roku wyjechał Turnow nauczać do Frankonii, gdzie w Heidingsfeld (część Würzburga) przebywał do czerwca następnego roku. Latem 1423 roku przyjechał do Spiry i objął posadę rektora miejscowej szkoły katedralnej. We wrześniu 1424 roku do Spiry przybył też Drändorf, na którego prośbę obaj udali się do Heilbronn i Wimpfen, gdzie głosili swoje poglądy przeciwko hierarchii duchownej. Wspólnie wydali też manifest pt. Misericors Deus skierowany przeciwko niesprawiedliwej ekskomunice, ślepemu posłuszeństwu wobec władzy kościelnej i świeckiej duchowieństwa.
      
W styczniu następnego roku ponownie tam pojechali, choć tym razem oddzielnie. Na procesie Turnow twierdził, że pretekstem do jego drugiej wizyty w Heilbronn było ubieganie się o posadę u bogatej wdowy Anny Mettelbach. Kiedy dowiedział się od nieznanego informatora o aresztowaniu Drändorfa, natychmiast opuścił Heilbronn. Gdy tylko wrócił do Spiry, został aresztowany.


Jego proces odbył się w Udenheim (dzisiaj Philippsburg) w rezydencji biskupa Spiry Rabana, którego jurysdykcji Turnow podlegał - jako mieszkaniec Spiry. Przesłuchanie rozpoczęto 26 lutego 1425 roku, a więc już po straceniu Jana Drändorfa (17.02.1425).
      
Uznanie przez sędziów Turnowa za "łagodniejszego" heretyka miało go nakłonić do odwołania swoich błędnych opinii. Jego poglądy uznano za mniej zdecydowane i radykalne niż Drändorfa. Jednak Turnow po nieudanych  próbach uzyskania biskupiej łaski, nie wyrzekł się swoich przekonań. Proces zakończono wydając wyrok śmierci.  W dniu 11 czerwca anno Domini 1425  Piotr Turnow spłonął za herezję na stosie w mieście Spira (Speyer).

(Wolne tłumaczenie z języka angielskiego W.K.)


Źródło:
P. Mutlová, Doctoral Thesis, Radicals  and  Heretics: Rethinking the Dresden School in Prague, Budapest 2010, s. 69.

Wróć do spisu treści